Cách sử dụng cây cỏ mần trầu để hạ sốt và thanh nhiệt cơ thể

Cây cỏ mần trầu, với tên khoa học Eleusine indica, là một loại thảo dược quý trong y học cổ truyền. Được biết đến với khả năng thanh nhiệt, giải độc và hạ sốt, cỏ mần trầu đã trở thành bài thuốc dân gian quen thuộc để điều trị nhiều bệnh lý khác nhau. Hãy cùng khám phá những công dụng tuyệt vời của cây cỏ mần trầu qua bài viết dưới đây!.

Cây cỏ mần trầu là cây như thế nào?

Cây cỏ mần trầu, còn được biết đến với các tên gọi như Thanh tâm thảo, Ngưu cân thảo hay Cỏ chì tía, là một loại cây thảo nhỏ sống hàng năm, thuộc họ Lúa (Poaceae), với tên khoa học Eleusine indica (L.) Gaertn. 

Cỏ mần trầu thường mọc thành cụm rậm rạp, thân cây ban đầu bò sát mặt đất, sau đó vươn thẳng và phân thành nhiều nhánh, đạt chiều cao từ 30 đến 50 cm. Lá của cây mọc so le, có hình dải nhọn, phiến lá mềm, nhẵn và bẹ lá mỏng có lông, tạo nên hình dáng mảnh mai nhưng chắc chắn.

Hoa của cỏ mần trầu mọc thành cụm gồm từ 5 đến 7 bông ở ngọn, một số bông khác mọc thấp hơn. Quả của cây có dạng thuôn dài, kích thước nhỏ, từ 3 đến 4 mm và có gần ba cạnh. Cây thường ra hoa và kết quả vào khoảng tháng 5 đến tháng 7 hàng năm.

Cỏ mần trầu là loại cây dễ nhận biết nhưng cũng dễ nhầm lẫn với cây cỏ chân vịt, có tên khoa học là Dactyloctenium aegyptium (L.) Richt, thuộc cùng họ. Tuy nhiên, cỏ chân vịt mọc thấp hơn và không có đặc điểm bông tách rời như cỏ mần trầu.

Phân bố và sinh thái của cây cỏ mần trầu

Cây cỏ mần trầu phát triển mạnh mẽ ở những nơi có độ ẩm cao, ưa sáng nhưng cũng có thể chịu bóng tốt. Ở Việt Nam, loại cây này xuất hiện phổ biến khắp cả nước, từ đồng bằng đến các vùng trung du, thậm chí ở các vùng núi cao. 

Cỏ mần trầu thường xuất hiện từ hạt vào cuối mùa xuân và phát triển mạnh trong mùa hè. Tuy nhiên, ở những vùng núi cao có thời tiết mưa ẩm, cây có thể mọc và sinh trưởng quanh năm. Nhờ khả năng thích nghi tốt với nhiều loại địa hình và điều kiện khí hậu khác nhau, cây cỏ mần trầu đã trở thành một phần quen thuộc trong hệ sinh thái đồng ruộng của Việt Nam.

Tác dụng của cỏ mần trầu 

Hạ sốt và kháng viêm

Cỏ mần trầu chứa hoạt chất C-glycosylflavones, có khả năng kháng viêm hiệu quả, đặc biệt trong trường hợp viêm phổi hoặc cảm cúm. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng dịch chiết từ cỏ mần trầu, khi được sử dụng ở liều 600 mg/kg trên chuột, có tác dụng hạ sốt tương đương với acetylsalicylic ở liều 100 mg/kg. Khả năng hạ sốt này được cho là nhờ vào cơ chế ức chế biểu hiện enzyme cyclooxygenase-2, từ đó giảm sản sinh PGE2 – một chất gây ra sốt.

Hạ huyết áp

Các nghiên cứu khoa học cũng chỉ ra rằng dịch chiết từ cỏ mần trầu có khả năng hạ huyết áp, tương tự với thuốc Lorsatan ở liều 12.5 mg/kg, đặc biệt trên các mô hình chuột bị tăng huyết áp do tác động của chất ức chế NO (L-NAME). Điều này mở ra tiềm năng sử dụng cỏ mần trầu như một giải pháp hỗ trợ điều trị tăng huyết áp.

Kháng khuẩn

Cỏ mần trầu thể hiện khả năng kháng khuẩn từ mức độ thấp đến vừa phải đối với một số vi khuẩn gây bệnh như Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus, và Salmonella choleraesuis. Điều này cho thấy tiềm năng của loại thảo dược này trong việc hỗ trợ điều trị các bệnh nhiễm khuẩn.

Bảo vệ chức năng thận

Dịch chiết từ cỏ mần trầu cũng có tác dụng bảo vệ chức năng thận, giúp duy trì ổn định các chỉ số quan trọng như urea, creatinine, ion K+ và ion Na+. Tác dụng này tương tự như tác dụng của thuốc Lorsatan trong việc bảo vệ thận khỏi tổn thương do các yếu tố gây hại.

Bảo vệ gan và hỗ trợ điều trị rối loạn lipid máu

Cỏ mần trầu còn được chứng minh có khả năng bảo vệ gan và hỗ trợ điều trị rối loạn lipid máu. Một nghiên cứu trên chuột béo phì cho thấy, dịch chiết từ cỏ mần trầu giúp giảm mức cholesterol toàn phần, giảm LDL-cholesterol và tăng HDL-cholesterol, đồng thời cải thiện các chỉ số men gan như ALT và AST, giúp gan hoạt động hiệu quả hơn.

Bài thuốc sử dụng cỏ mần trầu trong điều trị bệnh

Cỏ mần trầu là một dược liệu quý trong y học cổ truyền, được sử dụng rộng rãi trong nhiều bài thuốc dân gian để điều trị các bệnh lý khác nhau. Dưới đây là một số cách sử dụng cỏ mần trầu hiệu quả trong việc chữa bệnh:

Chữa tăng huyết áp

Chuẩn bị 500g cỏ mần trầu đã rửa sạch, giã nát rồi thêm một bát nước sôi để nguội vào. Sau đó, lọc lấy nước cốt, thêm một ít đường để dễ uống. Sử dụng nước này hai lần mỗi ngày, vào buổi sáng và chiều, để hỗ trợ kiểm soát huyết áp một cách tự nhiên.

Hạ sốt cao

Dùng 120g cỏ mần trầu tươi, đun sôi với 600ml nước, đun cho đến khi còn khoảng 400ml nước thuốc. Thêm một chút muối vào nước thuốc đã sắc và chia làm nhiều lần uống trong vòng 12 giờ để giúp hạ sốt hiệu quả, đặc biệt là trong các trường hợp sốt cao.

Điều trị viêm da, vàng da

Kết hợp 60g cỏ mần trầu tươi với 30g sơn chi ma, đun sôi với một lượng nước vừa đủ. Chia nước thuốc thu được thành nhiều lần uống trong ngày, giúp cải thiện tình trạng viêm da và vàng da do các yếu tố viêm nhiễm hoặc chức năng gan suy giảm.

Chữa viêm tinh hoàn

Sử dụng 60g cỏ mần trầu kết hợp với 10 cùi vải, đun sôi với nước. Sau đó, chia nước thuốc thành nhiều lần uống trong ngày. Bài thuốc này hỗ trợ hiệu quả trong việc giảm viêm và đau tinh hoàn.

Giảm triệu chứng tiểu tiện vàng ít, người mẩn đỏ, sốt nóng

Dùng 16g cỏ mần trầu và 16g cỏ tranh, sắc chung với nước. Chia thành nhiều lần uống trong ngày để giảm các triệu chứng liên quan đến tiểu tiện vàng, mẩn đỏ, và sốt nóng, giúp thanh nhiệt và giải độc cho cơ thể.

Phòng ngừa viêm màng não truyền nhiễm

Sắc 30g cỏ mần trầu với nước và uống hàng ngày trong vòng 3 ngày liên tiếp. Sau khi dùng đủ 3 ngày, nghỉ 10 ngày rồi lặp lại liệu trình này. Đây là một bài thuốc hỗ trợ phòng ngừa viêm màng não truyền nhiễm trong những điều kiện cần thiết.

Thanh nhiệt, giải độc và an thai

Kết hợp 8g mỗi loại dược liệu gồm: cỏ tranh, cỏ mực, rau má, ké đầu ngựa, cam thảo đất và cỏ mần trầu. Thêm 2g gừng tươi, 4g củ sả và 4g vỏ quýt, rồi sắc hỗn hợp này với nước. Uống nước thuốc trong ngày để thanh nhiệt, giải độc cơ thể và hỗ trợ an thai một cách an toàn.

Lưu ý

Các bài thuốc từ cỏ mần trầu đã được sử dụng từ lâu trong dân gian và mang lại hiệu quả nhất định. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và hiệu quả tốt nhất, người dùng nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y học trước khi sử dụng các bài thuốc này, đặc biệt khi điều trị các bệnh lý nghiêm trọng.

Cây cỏ mần trầu không chỉ là một loại dược liệu dễ trồng mà còn mang lại nhiều lợi ích đối với sức khỏe. Từ việc hỗ trợ điều trị viêm da, hạ huyết áp cho đến giảm sốt, cây cỏ mần trầu xứng đáng trở thành một phần không thể thiếu trong các bài thuốc dân gian. Để tận dụng tối đa lợi ích của cây cỏ mần trầu, bạn nên sử dụng theo đúng cách và tham khảo ý kiến chuyên gia y học nếu cần thiết.